Jubileusz 40-lecia domowego żywienia pozajelitowego w SPSK im. prof. W. Orłowskiego CMKP

5 października 2023 r., w SPSK im. prof. W. Orłowskiego CMKP w Warszawie, odbyły się uroczystości jubileuszu 40-lecia żywienia pozajelitowego prowadzonego w domu pacjenta. Prof. Jacek Sobocki, kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej i Żywienia Klinicznego CMKP, przypomniał, że 40 lat temu pierwszy pacjent z Polski podłączył sobie żywienie pozajelitowe w domu. – W Polsce wyniki leczenia pozajelitowego są teraz najlepsze na świecie i mamy także najdłuższy czas przeżycia na takim żywieniu. Nierzadko pacjenci żywieni pozajelitowo żyją nawet dłużej niż pacjenci w ogólnej populacji. Dlaczego tak się dzieje? Dokładnie nie wiemy, ale można domyślać się, że jedzenie przygotowywane w pracowni jest zdrowsze — mówił.

– Wprowadzenie żywienia pozajelitowego w Polsce w 1983 r. było wydarzeniem przełomowym – wspominał prof. Sobocki. – Biorąc pod uwagę, że transfer wiedzy medycznej odbywał się ze Stanów Zjednoczonych a w Polsce obowiązywały kartki na tak wiele towarów, to widać, jaka to była rewolucja – podkreślił.

W 2003 r. w Szpitalu Klinicznym im. prof. W. Orłowskiego CMKP powołano Oddział Kliniczny Chirurgii Ogólnej i Żywienia Klinicznego. Jego kierownikiem został prof. Marek Pertkiewicz, który wspólnie ze swoim zespołem, wprowadził kompleksową terapię żywieniową pacjentów. Po śmierci profesora Pertkiewcza kierownikiem kliniki w 2014 roku został prof. Jacek Sobocki.

Podczas jubileuszu odsłonięto tablicę upamiętniającą prof. Marka Pertkiewicza i jego osiągnięcia.

– 40 lat to piękny jubileusz – powiedział prof. Ryszard Gellert, dyrektor Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. – Byłem świadkiem dostosowania nowej technologii do siermiężnych warunków panujących w Polsce w latach 80. i jestem pod wrażeniem, jak ten proces leczenia się rozwinął. Nie ma z nami twórcy żywienia pozajelitowego w Polsce, prof. Marka Pertkiewicza, ale jest jego godny kontynuator — prof. Jacek Sobocki. Życzę jemu i jego zespołowi kolejnych lat pracy dla dobra pacjentów.

Prof. Sobocki podkreślił, że leczenie żywieniowe pacjenta w domu jest połączeniem najnowszej wiedzy naukowej z wysokim stopniem sztuki lekarskiej. Na ten złożony system leczenia składają się: kompleksowe leczenie z idealnym dopasowaniem składu mieszaniny odżywczej przez lekarza, profesjonalna opieka pielęgniarek i dietetyków, przygotowanie mieszanin przez farmaceutę oraz złożona logistyka. Każdego dnia setki pacjentów w Polsce żyją dzięki żywieniu pozajelitowemu przygotowanemu w Pracowni Żywienia Pozajelitowego w szpitalu przy ul. Czerniakowskiej.

Tomasz Kopiec, dyrektor SPSK im. prof. W. Orłowskiego powiedział, że czyni starania, by poprawić warunki w Klinice Chirurgii Ogólnej i Żywienia Klinicznego CMKP. – Staramy się także, by warunki w całym szpitalu się poprawiały – dodał.

Historię rozwoju żywienia pozajelitowego na świecie i w Polsce przedstawiła dr Krystyna Majewska, która wraz z prof. Pertkiewiczem tworzyła system żywienia pozajelitowego w domu. Współtworzyła także system szkolenia pacjenta i zapobiegania sepsie odcewnikowej.

– Żywienie pozajelitowe w warunkach domowych umożliwia długotrwałe i prawie normalne życie chorym – podkreśliła Krystyna Majewska. – Aby było ono dobrze prowadzone, musi współpracować wielu specjalistów. Gdy zaczynaliśmy wdrażać żywienie pozajelitowe w Polsce, nie mieliśmy procedur, ale bardzo chcieliśmy to robić. Nikt wtedy nie przygotowywał mieszanek tak, jak to się dziś dzieje —mówiła.

W obchodach jubileuszu wziął udział także prof. Janusz Książyk, kierownik Kliniki Pediatrii, Żywienia i Chorób Metabolicznych w Instytucie Centrum Zdrowia Dziecka.

– Specyfika żywienia pozajelitowego u dzieci jest inna niż u dorosłych – podkreślił prof. Książyk. – Co ciekawe, pierwsze dziecko, które było żywione pozajelitowo w domu, jest już dorosłą osobą i została odzwyczajona od żywienia pozajelitowego. Bardzo wiele dzieci odzwyczaja się od takiego żywienia, nawet 70-80 proc.

Prof. Książyk wspominał, że gdy zaczynano  wprowadzać żywienie pozajelitowe, dzieci otrzymywały butelki z mieszaniną. Teraz są specjalne worki. – Wtedy radziliśmy sobie w ten sposób, że stewardesy i piloci z Polskich Linii Lotniczych LOT w swoich walizkach przywozili nam z zagranicy worki, pierwiastki śladowe i witaminy dla tych dzieci.

W uroczystościach wzięła także udział Mirosława Cicha, pacjentka warszawskiej kliniki, żywiona pozajelitowo od 19 lat.

– Na pierwszy rzut oka nie da się nas rozróżnić – powiedziała Mirosława Cichy. – Są wśród nas niemowlęta, ale także osoby dorosłe. Niektórzy przetaczają mieszaninę żywieniową przy pomocy pompy przenośnej, którą nosimy w plecaku. Inni chorzy mieszaninę przyjmują w formie kroplówki. Ludzie są ciekawi, czy jemy też normalnie? Gdy nasza sytuacja jest stabilna, wtedy możemy jeść doustnie, ale dla nas takie żywienie nie jest wystarczające. Prowadzimy tryb życia podobny do zdrowych osób. Przetaczamy jedzenie w godzinach popołudniowych i nocnych. A w dzień uczymy się, studiujemy, chodzimy do pracy. Wśród nas są także osoby na rencie i emeryturze.

Żywienie pozajelitowe polega na dostarczaniu wszystkich składników odżywczych drogą dożylną. Dla każdego pacjenta w warunkach aseptycznych apteki szpitalnej indywidualnie przygotowana jest mieszanina zawierająca substancje odżywcze o ściśle zaplanowanym składzie.

Żywienie pozajelitowe jest złożonym sposobem leczenia przeznaczonym dla chorych m.in. po rozległych operacjach jelit, z powikłaniami pooperacyjnymi przewodu pokarmowego, z chorobami zapalnymi jelit oraz dla pacjentów z niewydolnością przewodu pokarmowego, u których żywienie w sposób naturalny jest niemożliwe lub niewystarczające do utrzymania ich przy życiu. Obecnie w Polsce około 1200 dorosłych pacjentów i około 240 dzieci wymaga długotrwałego żywienia pozajelitowego.