KształceniePodyplomoweFarmaceuci Kształcenie ustawiczne farmaceutówKursy z zakresu opieki farmaceutycznej 2012/2013

Kursy z zakresu opieki farmaceutycznej 2012/2013

Ogólne wskazówki dotyczące planowania i prowadzenia kursów z zakresu opieki farmaceutycznej w ramach szkoleń ciągłych

Ogólne wskazówki dotyczące planowania i prowadzenia kursów z zakresu opieki farmaceutycznej w ramach szkoleń ciągłych (nie dotyczy kursu podstawowego)

Celem kursu powinno być przede wszystkim:

  • wskazanie najczęściej pojawiających się (w danym schorzeniu lub danej populacji chorych) problemów lekowych,
  • przedstawienie działań rozwiązujących i zapobiegających problemom lekowym,
  • nauczenie farmaceutów specyficznych umiejętności związanych
  • z monitorowaniem skuteczności farmakoterapii (np. pomiar ciśnienia, glikemii i in.),
  • nauczenie zasad dokumentowania opieki,
  • przygotowanie do analizowania zebranych od pacjenta informacji,
  • przygotowanie do prowadzenia edukacji dla pacjenta.

Uwaga! Podstawowa wiedzy z zakresu farmakoterapii powinna być przekazana w ramach innych kursów ciągłych, w szczególności z działu „Postępy farmakoterapii”.
Warunki udziału w kursie powinny zostać ustalone w oparciu o dostępne już programy kształcenia i muszą być możliwe do spełnienia przez osoby zainteresowanie udziałem w nim. Mogą pojawić się więc:

  • wskazanie konkretnych kursów, w których udział jest wymagany przed przystąpieniem do kursu specjalistycznego z opieki,
  • wskazanie konkretnych kursów, w których udział jest pożądany przed przystąpieniem do kursu specjalistycznego z opieki.

Zaleca się, aby warunkiem udziału w kursie obejmującym opiekę w danym schorzeniu (np. dla chorych z nadciśnieniem) był udział w kursie „Podstawy opieki farmaceutycznej”.

Zakres wiedzy będącej przedmiotem kursu powinien uwzględniać:

  • charakterystyczne cechy terapii danego schorzenia, w tym przede wszystkim – typowe postaci leków oraz cechy tych leków np. leki wziewne w astmie, insuliny w cukrzycy,
  • zakres edukacji, którą farmaceuta powinien przekazać pacjentowi ze szczególnym zwróceniem uwagi na edukację dotyczącą typowych dla danego schorzenia postaci leków (np. inhalatory w astmie), stylu życia (m.in. zalecany wysiłek fizyczny) i diety, samodzielnego monitorowania stanu zdrowia (np. pomiary ciśnienia, glikemii),
  • rodzaje problemów lekowych (typowych) dla danego schorzenia oraz możliwości ich wykrywania i rozwiązywania w warunkach polskich,
  • zasady ustalania celów terapeutycznych oraz przygotowania planu opieki farmaceutycznej,
  • zasady dokumentowania opieki w danym schorzeniu oraz zasady przeprowadzania wywiadu (rodzaj i zakres zbieranych informacji).

Wykładowcy: przede wszystkim farmaceuci, w tym farmaceuci z aptek prowadzących opiekę.

Informacje dodatkowe: nauka powinna być prowadzona w formie zajęć praktycznych (warsztatowych), najlepiej w oparciu o metodologię typu „case study”.

1.29. Podstawy opieki farmaceutycznej

Cel kursu: zapoznanie z ideą i zasadami prowadzenia opieki farmaceutycznej oraz przygotowanie do jej prowadzenia.

Zakres wiedzy będącej przedmiotem kursu:
1. Definicje, cele i uwarunkowania prawne opieki farmaceutycznej
2. Komunikacja z pacjentem:

  • Komunikacja werbalna i niewerbalna.
  • Style komunikacji: asertywność, agresywność i pasywność.
  • Przygotowanie i przekazanie informacji pacjentowi.
  • Budowanie relacji z pacjentem.

3. Wykrywanie i rozwiązywanie problemów lekowych:

  • definicje i klasyfikacja: niewłaściwy dobór leków, niewłaściwa dawka, działania niepożądane, zjawisko niestosowania się do zaleceń terapeutycznych,
  • wykrywanie i rozpoznawanie problemów lekowych,
  • rozwiązywanie problemów lekowych – możliwości w tym zakresie farmaceutów w Polsce w świetle obowiązującego prawa.

4. Przygotowanie planu opieki farmaceutycznej:

  • ustalenie celów farmakoterapii możliwych do osiągnięcia przez pacjenta,
  • przygotowanie indywidualnego planu opieki.

5. Dokumentowanie opieki farmaceutycznej

  • wywiad z pacjentem,
  • zbieranie i przechowywanie informacji o stanie zdrowia pacjenta w świetle przepisów o ochronie danych osobowych,
  • analizowanie zebranych informacji.

6. Prowadzenie edukacji pacjenta

  • Wyszukiwanie informacji
  • Przygotowanie indywidualnej, przystosowanej do możliwości percepcyjnych pacjenta informacji

7. Ocena skuteczności prowadzonych działań

  • Monitorowanie i ocena stanu zdrowia – pomiar wybranych parametrów klinicznych
  • Ocena i monitorowanie jakości życia pacjenta – wykorzystanie ankiet
  • Ocena poziomu wiedzy pacjenta nt. swojej choroby

Wykładowcy: farmaceuta

Proponowany czas zajęć: 15 godzin

Wiedza i umiejętności wynikowe:

  • nawiązanie relacji z pacjentem w celu monitorowania i kontrolowania jego farmakoterapii,
  • rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów lekowych
  • edukowanie pacjenta,
  • wyszukiwanie i analiza informacji z różnych źródeł.

Forma sprawdzianu: test

Informacje dodatkowe:
Proponowany czas na realizację poszczególnych zadań (wszystkie tematy powinny być prowadzone w formie zajęć warsztatowych):
Temat 1 – 1 godzina
Temat 2 – 4 godziny
Temat 3 – 3 godziny
Temat 4 – 2 godziny
Temat 5 – 2 godziny
Temat 6 – 2 godziny
Temat 7 – 1 godzina

1.30. Opieka farmaceutyczna dla pacjentów z cukrzycą

Cel kursu: przygotowanie farmaceutów do: pracy z pacjentem chorym na cukrzycę, wykrywania i rozwiązywania problemów lekowych związanych z cukrzycą oraz edukowania pacjentów.

Warunki udziału w kursie: ukończenie kursu podstawowego z zakresu opieki farmaceutycznej, ukończenie kursu z zakresu: „Postępy w farmakoterapii chorób metabolicznych”

Zakres wiedzy będącej przedmiotem kursu
1. Dokumentowanie opieki farmaceutycznej dla pacjenta z cukrzycą

  • wywiad – rodzaj i zakres informacji zbieranych od pacjenta
  • edukacja – specyfika informacji przygotowywanych
  • analiza zebranych informacji na przykładzie kart pacjenta objętego opieką
  • zasady dokumentowania – rodzaj monitorowanych parametrów klinicznych i nieklinicznych

2. Wykrywanie i rozwiązywanie problemów lekowych związanych z cukrzycą

  • najczęściej spotykane problemy lekowe związane z farmakoterapią cukrzycy
  • normalizacja glikemii jako nadrzędny cel terapii – ocena skuteczności procesu terapeutycznego przez farmaceutę

3. Plan opieki farmaceutycznej:

  • zróżnicowanie celów terapeutycznych w cukrzycy I i II typu
  • podział odpowiedzialności za działania podejmowane w ramach planu opieki farmaceutycznej pomiędzy farmaceutę i pacjenta
  • wybór odpowiednich działań podejmowanych w ramach opieki

4. Monitorowanie stanu zdrowia w cukrzycy
a. nowoczesne urządzenia pomiarowe i dozujące

  • kategorie instrumentów dozujących insulinę
  • praktyczne informacje dotyczące właściwego korzystania i konserwacji urządzeń pomiarowych i dozujących
  • indywidualny dobór urządzenia dla pacjenta z uwzględnieniem aktualnego stanu zdrowia oraz trybu życia
  • postępowanie w przypadku uszkodzenia
  • b. Ocena skuteczności terapii w oparciu o parametry kliniczne i niekliniczne
  • wybrane parametry badań laboratoryjnych istotnych w grupie pacjentów z cukrzycą
  • analiza jakości życia

5. Edukacja pacjenta:

  • ogólne wiadomości o cukrzycy, metody leczenia, ostre i przewlekłe powikłania cukrzycy, objawy hipoglikemii, postępowanie w przypadku hipoglikemii,
  • samokontrola (obsługa glukometrów i penów, prowadzenie dokumentacji pomiarów poziomu cukru we krwi – dzienniczek samokontroli, badanie obecności cukru i acetonu w moczu, pomiar ciśnienia tętniczego)
  • użytkowania insulin, obsługa wstrzykiwacza, miejsce i technika podania insuliny,
  • stylu życia: dieta, wysiłek fizyczny

Wykładowcy: farmaceuta

Proponowany czas zajęć: 10 godzin

Wiedza i umiejętności wynikowe:

  • minimalizowanie ryzyka powikłań ostrych i przewlekłych cukrzycy
  • posługiwanie się nowoczesnymi urządzeniami pomiarowymi i dozującymi
  • prowadzenia edukacji dla osób chorych na cukrzycę w zakresie insulinoterapii konwencjonalnej i intensywnej
  • rozpoznanie i rozwiązanie najczęściej pojawiających się problemów lekowych w cukrzycy

Forma sprawdzianu: Test

Informacje dodatkowe:
Wszystkie tematy powinny być prowadzone w formie zajęć warsztatowych (praktycznych). Proponowany czas na realizację poszczególnych zadań wynosi 2 godziny.

1.31. Opieka farmaceutyczna w nadciśnieniu tętniczym

Cel kursu: przygotowanie farmaceutów do prowadzenia opieki dla pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, zapoznanie z ogólnymi zasadami monitorowania stanu zdrowia pacjenta oraz rozpoznawaniem i rozwiązywaniem problemów lekowych związanych z nadciśnieniem

Warunki udziału w kursie: ukończenie kursu podstawowego z zakresu opieki farmaceutycznej, ukończenie kursu „Postępy farmakoterapii w chorobach układu krążenia”

Zakres wiedzy będącej przedmiotem kursu:
1. Prowadzenie dokumentacji opieki farmaceutycznej dla pacjenta z nadciśnieniem tętniczym

  • wywiad – rodzaj i zakres informacji zbieranych od pacjenta z nadciśnieniem tętniczym
  • edukacja – specyfika informacji przygotowywanych dla pacjenta z nadciśnieniem
  • analiza zebranych informacji na przykładzie kart pacjenta objętego opieką
  • zasady dokumentowania opieki w nadciśnieniu – rodzaj monitorowanych parametrów klinicznych i nieklinicznych

2. Wykrywanie i rozwiązywanie problemów lekowych związanych z nadciśnieniem tętniczym

  • najczęściej spotykane problemy lekowe związane z farmakoterapią nadciśnienia tętniczego
  • problem doboru leków w przypadku pacjentów z astmą, cukrzycą i innymi chorobami współistniejącymi
  • zjawisko niestosowania się pacjentów do zaleceń terapeutycznych – wykrywanie i zapobieganie

3. Edukowanie pacjenta z nadciśnieniem tętniczym

  • informacja na temat choroby, przyczyn powstania, zasad leczenia i konsekwencji odległych
  • dieta w nadciśnieniu
  • zasady stosowania i zażywania leków
  • wpływ stylu życia na rozwój choroby
  • wpływ chorób współistniejących na nadciśnienie: astma, cukrzyca, choroby układu krążenia, zaburzenia funkcji nerek i wątroby

4. Monitorowanie stanu zdrowia w nadciśnieniu tętniczym

  • zasady pomiaru ciśnienia tętniczego, aparaty do pomiaru ciśnienia tętniczego, samodzielne wykonywanie pomiaru przez pacjenta
  • wybrane parametry badań laboratoryjnych istotnych w grupie pacjentów z nadciśnieniem

5. Plan opieki farmaceutycznej:

  • ustalanie celów terapeutycznych w nadciśnieniu tętniczym
  • podział odpowiedzialności za działania podejmowane w ramach planu opieki farmaceutycznej pomiędzy farmaceutę i pacjenta
  • uwzględnienie wpływu zasad funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej w Polsce na wybór działań podejmowanych w ramach opieki

Wykładowcy: farmaceuta

Proponowany czas zajęć: 10 godzin:

Wiedza i umiejętności wynikowe:

  • Wykrywanie i rozwiązywania najczęstszych problemów lekowych związanych z nadciśnieniem
  • Przygotowanie, prowadzenie i analiza dokumentacji opieki farmaceutycznej dla pacjentów z nadciśnienie tętniczym
  • Edukowanie w zakresie doboru aparatu i dokonania pomiaru ciśnienia tętniczego
  • Edukowania pacjentów na temat choroby i stosowanych przez pacjenta leków

Forma sprawdzianu: test

Informacje dodatkowe:
Wszystkie tematy powinny być prowadzone w formie zajęć warsztatowych. Czas przewidziany na realizację każdej z części (od 1-5) – 2 godziny.

1.32. Opieka farmaceutyczna w astmie oskrzelowej i przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP)

Cel kursu: przygotowanie farmaceutów do opieki nad pacjentem z cukrzycą, wykształcenie umiejętności w zakresie monitorowania stanu zdrowia pacjenta i radzenia sobie z potencjalnymi i rzeczywistymi problemami lekowymi związanymi z cukrzycą

Warunki udziału w kursie: ukończenie kursu podstawowego z zakresu opieki farmaceutycznej, ukończenie kursu z zakresu „Farmakoterapii stanów spastycznych w chorobach układu oddechowego”, zalecane dodatkowo ukończenie kursu: „Postępy w farmakoterapii chorób alergicznych”

Zakres wiedzy będącej przedmiotem kursu:
1. Prowadzenie dokumentacji opieki farmaceutycznej dla pacjenta z chorobami płuc

  • wywiad – zróżnicowanie informacji zbieranych od pacjenta z astmą i POChP
  • analiza zebranych informacji na przykładzie kart pacjenta objętego opieką
  • zasady dokumentowania opieki w astmie i POChP – rodzaje monitorowanych parametrów klinicznych i nieklinicznych

2. Wykrywanie i rozwiązywanie problemów lekowych związanych z astmą i POChP

  • najczęściej spotykane problemy lekowe związane z farmakoterapią chorób płuc, w szczególności z lekami wziewnymi
  • problem doboru leków w przypadku pacjentów z astmą i POChP, a innymi chorobami współistniejącymi
  • problem braku skuteczności leków wziewnych

3. Edukowanie pacjenta z chorobami płuc

  • informacja na temat choroby, przyczyn powstania, zasad leczenia i konsekwencji odległych
  • zasady stosowania i zażywania leków wziewnych i doustnych
  • wpływ stylu życia na rozwój choroby
  • wpływ chorób współistniejących na leczenie astmy i POChP

4. Monitorowanie stanu zdrowia w astmie – wykorzystanie pikflometru

  • rodzaje pikflometrów
  • samodzielne wykonywanie pomiaru przez pacjenta – zapisywanie i interpretacja

Wykładowcy: farmaceuta

Proponowany czas zajęć: 10 godzin:

Wiedza i umiejętności wynikowe:

  • wykrywanie i rozwiązanie najczęstszych problemów lekowych związanych z przewlekłymi schorzeniami górnych dróg oddechowych
  • przygotowania i prowadzenia dokumentacji opieki farmaceutycznej dla pacjentów z astmą i POChP
  • pomiar przy użyciu pikflometru
  • edukowanie pacjentów w zakresie stosowania leków wziewnych

Forma sprawdzianu: test

Informacje dodatkowe:
Wszystkie tematy powinny być prowadzone w formie zajęć warsztatowych.
Temat 1 – 2 godziny
Temat 2 – 3 godziny
Temat 3 – 4 godziny
Temat 4 – 1 godziny

1.33. Reumatologia – profilaktyka i leczenie chorób kości i stawów

Cel kursu: Przygotowanie farmaceutów do prowadzenia profilaktyki zdrowotnej w aptece ogólnodostępnej dla pacjentów ze schorzeniami układu kostno-stawowego, pogłębienie wiedzy na temat sposobów promocji zdrowia, niefarmakologicznego i farmakologicznego leczenia najczęściej spotykanych chorób reumatologicznych.

Zakres wiedzy będącej przedmiotem kursu:
1. Choroba zwyrodnieniowa stawów
2. Osteoporoza
3. Reumatyzm tkanek miękkich
4. Reumatoidalne zapalenie stawów
5. Układowe choroby tkanki łącznej

Wykładowcy: lekarz, farmaceuta

Proponowany czas zajęć: 6 godz.

Wiedza i umiejętności wynikowe:

  • Zrozumienie wagi problemu chorób kości i stawów
  • Udzielanie pacjentowi podstawowych informacji w zakresie chorób reumatologicznych
  • Wyrabianie prozdrowotnych nawyków wśród pacjentów dotyczących narządu ruchu
  • Umiejętność doradzania pacjentowi w zakresie doboru leków OTC

Forma sprawdzianu: test

Informacje dodatkowe:
Proponowany czas na realizację poszczególnych zagadnień:
1 – 2 godziny
2 – 1 godzina
3 – 1 godzina
4 – 1 godzina
5 – 1 godzina

1.34. Opieka farmaceutyczna: geriatria

Cel kursu: Przygotowanie farmaceutów do prowadzenia opieki farmaceutycznej skierowanej do pacjentów w starszym wieku.

Warunki udziału w kursie: ukończenie kursu podstawowego z zakresu opieki farmaceutycznej, ukończenie kursu „Wpływ czynników fizjologicznych i patologicznych na działanie leków (indywidualizacja farmakoterapii)”.

Zakres wiedzy będącej przedmiotem kursu:
1. Wykrywanie i rozwiązywanie problemów lekowych występujących w grupie pacjentów geriatrycznych:

  • wpływ wieku na losy leków w organizmie i właściwości farmakodynamiczne leków;
  • wielochorobowość, polipragmazja;
  • leki o zwiększonym ryzyku wystąpienia powikłań, interakcje i działania niepożądane leków;
  • dawkowanie leków u osób starszych.

2. Komunikacja z osobą starszą – niwelowanie ograniczeń fizycznych związanych z komunikowaniem, przygotowanie indywidualnych materiałów edukacyjnych dla pacjentów.
3. Zalecenia dotyczące stylu życia: wysiłek fizyczny i dieta u osób powyżej 65 roku życia.
4. Zasady doboru leków OTC w tej populacji pacjentów.

Wykładowcy: farmaceuta.
Proponowany czas zajęć: 8 godz.

Wiedza i umiejętności wynikowe:

  • określanie wpływu zmian fizjologicznych na sposób prowadzenia farmakoterapii u osób starszych;
  • poznanie zasad i środków ostrożności, które powinny być przestrzegane w czasie prowadzenia farmakoterapii osób w starszym wieku;
  • wykrywanie i rozwiązywanie najczęstszych problemów lekowych występujących u osób starszych.

Forma sprawdzianu: sprawdzian testowy.

Informacje dodatkowe:
Wszystkie tematy powinny być prowadzone w formie zajęć warsztatowych (praktycznych). Proponowany czas na realizację każdego z poszczególnych zadań wynosi 2 godziny.

1.35. Opieka farmaceutyczna nad pacjentem hospitalizowanym

Cel kursu: Zdobycie wiedzy i umiejętności niezbędnych dla właściwej opieki farmaceutycznej nad pacjentem hospitalizowanym.

Zakres wiedzy będącej przedmiotem kursu:

  • Analiza karty zleceń pacjenta.
  • Rola farmaceuty w optymalizacji terapii
  • Interpretacja wyników badań laboratoryjnych.
  • Zjawisko compliance i noncompliance.
  • Doradztwo: lekarz, pielęgniarka, pacjent.
  • Wywiad farmaceutyczny.

Wykładowcy: lekarz, farmaceuta

Proponowany czas zajęć: 8 godzin

Wiedza i umiejętności wynikowe:

  • Umiejętność analizy karty zleceń pacjenta i interpretacji wyników badań laboratoryjnych. Umiejętność współpracy w zespole terapeutycznym w opiece nad hospitalizowanym pacjentem.

Forma sprawdzianu: testowy sprawdzian wiedzy będącej przedmiotem kursu.

Informacje dodatkowe:
Proponowany czas na realizację poszczególnych zagadnień:
Po 2 godziny na tematy 4 i 5, na pozostałe z tematów (1- 3 i 6) – po 1 godzinie.